ARKEOLOJİ

Tyran Katilleri : Aristogetion ve Harmodius Heykel Grubu

Kompozisyon

Tyran Katilleri  olarak anılan Aristogetion ve Harmodius heykel grubu kompozisyonuna bakacak olursak iki kahraman sırt sırta mücadele ederken betimlenmiştir. Solda daha yaşlı olan Aristogeiton sol elini ileriye doğru uzatmış, Himationu koluna atılmış, kalkan yapar biçimde verilmiştir. Sol bacağı bir hamle için ileri doğru atılmış ve dizden hafif bükülmüş, sağ bacağı daha geride ve gergin verilmiştir. Sağ omzu geride verilmiş ve sağ eli ile şuan kayıp olan kılıcını arkadan çekmek üzeredir. Çıplak olan heykel yaşına göre daha kaslı ve ideal bir vücuda sahiptir.

Sağda ise daha genç görünümlü olan Harmodius ise vurucu darbeyi yapmak üzere heyecanla atağa geçmiş, sağ elini havaya kaldırmış bir kılıç tutmaktadır. Sağ bacağını öne doğru atmış bir şekilde olan heykelin, sol adımı ise daha geride verilmiştir.

İkonografi

 Bu heykel grubunun ikonografisi hakkında bize bilgiler veren kaynaklar şu şekildedir;

  • Herodotos M.Ö.5.yy 5.62
  • Thukydides M.Ö.5.yy Historiai: PELLEPONNESOS SAVAŞLARI 6.56.3
  • Aristotales M.Ö.4.yy
  • Pilinius M.S.1.yy

Özetle Aristogeiton ve Harmodius yakın arkadaştırlar. Bir tyran olan Pesistratos’un oğulları Hippias (M.Ö.547-M.Ö.490) ve Hyparkhos’a (M.Ö.528 tyranlık-M.Ö 514 ölüm) Panathenaia Festivalinde suikast düzenler ve Hyparkhos burada ölür.

Tyran Katilleri ‘nden Eretria kökenli olan Aristogeiton ve Harmodius Gephyraeans zümresindendir. Heredot bu zümrenin Boeotia gezisinde Cadmus’a eşlik eden Fenikelilerden olduğunu söyler. Thukydides, Harmodiosun iyi görünüşlü bir genç olduğundan, Aristogeiton’un ise orta yaşlı bir Atina’lı olduğundan bahseder.

Atinalı bir tyran olan Pesistratos’un oğulları Hippias ve Hyparkhos babalarının ölümü ardından kent yönetimini ellerine almışlardır. Heredots, thukydides gibi bazı tarihçilere göre kardeşlerden tyranlık yapan yalnızca Hippias’dır.

Atina’nın tyranlığını yapan kardeşlerden Hyparkhos genç Harmodius’dan oldukça etkilenmiş fakat gücüne rağmen ilgisine karşılık görememiştir. Harmodius bu durumu erkek arkadaşı Aristogeiton’a anlatmış, Aristogeiton ise Tyran kardeşlerin suikastını planlamaya başlamıştır. Suikast için Panathenaia festivalini bekleyecektir. Festival günü gelir. Kendisini reddettiği için öfkelen Hyparkos Harmodius’un festivalde sepet taşıyıcısı olan kız kardeşini halkın önünde aşağılar ve küçük düşürür. Suikastı planlayan Aristogeiton ve Harmodius kendilerine destek veren bir grup ile festivale sızmış silahlarını mersin ağacından yapılmış çelenklere saklamışlardır. Aralarından birinin hyparkhos ile samimi olduğu görülünce planın ortaya çıktığını düşünülmüş ve suikast erken başlamıştır.

Suikast sonucunda Tyran kardeşlerden Hyparkhos ölmüş ve Hippias kaçmıştır. Harmodius da öldürülmüş, bir süre kaçtıktan sonra yakalanan Aristogeiton yakalanarak idam edilmiştir. Aristotales’e göre Aristogeiton yakalandığında diğer suikastçilerin adını vermesi karşılığında serbet bırakılmış fakat Hippias tarafından yine de öldürülmüştür.

Tyran Katilleri : Stil ve Tarihleme 

Tyran Katilleri heykel grubunun stil ve tarihlemesi için yine antik dönem kaynaklardan yararlanırız. Pilinius’a göre 1.Grup iki bronz heykel M.Ö. 510 yılında heykeltraş Antenor tarfından yapılıp akropole çıkan yolda suikastin yapıldığı yere dikilmiştir. Pers kralı Kserkses demokrasiyi temsil eden heykel grubunu M.Ö. 490 yılında Atina halkını aşağılamak amacıyla alarak Persepolise götürmüştür. Ardından Kritios ve Nesiotes M.Ö. 477 yılında 2. Grup 2 bronz heykeli yapmıştır.

İskender M.Ö.330 yılında 1. Grup bronz heykeli Atina’ya geri getirir ve Atina’da artık 4 adet 2 grup bronz heykel vardır. Bu iki grup heykele tahminen Roma döneminde eritildiği için ulaşılamamaktadır. Eritilmeden önce kopyası alınmış olmalıdır.

Heykeller çıplak olarak verilmiş, yani heroize edilmişlerdir. Aristogeiton yaşlı tasvir edilmesine rağmen kaslı betimlenmiştir. Baş ve vücut klasik dönem özellikleri taşımaktadır. Aristogeiton’un baş ve vücudu tüm stilistik özellikleri M.Ö.477 yılındaki Kritios ve Nesiotes’in yaptığı bronz orjinalinden kopyalanarak yapılmıştır.

Harmodius’un başı arkaik özellikler göstermektedir. M.Ö. 510 yılında heykeltraş Antenor tarafından yapılan bronz heykel grubundan kopyalanmıştır. Fakat vücudu klasik dönem özellikleri taşımaktadır. Yani M.Ö.477 yılındaki Kritios ve Nesiotes’in yaptığı bronz orjinalinden kopyalanarak yapılmıştır diyebiliriz.

*Heykellerin orijinal duruşları bilinmemektedir. Seramik çizimlerinde farklı betimlemeler mevcuttur. Bu yüzden bu kopyalara kompozisyonu değiştirildiği için varyant diyebiliriz.

Önemi: Klasik yunan heykeltraşlığında politik bir sahnenin ve yaşanmış bir olayın yansıtıldığı ilk örnektir. Tyran suikasti demokrasiye büyük bir hizmet olsa da kimi tarihçiler bunun duygusal içerikli olduğunu söyler.

 

Binnur Ünal

Sürekli olarak yer değiştirme isteği olan göçebe kişilik.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu