Felsefenin en tanınan temsilcisi Sinop’lu Diyojen olan sinizm felsefesini birkaç kelimeyle anlatalım. Sinikler okulu, Atinalı ve Trakya’lı bir kölenin oğlu olan Antisthenes (445-360 veya 444-368), sofist Gorgias’ın seçkin bir öğrencisi tarafından kuruldu. Atina vatandaşı olmayanları kabul eden tek okul olan sinikler okulu, Atina’da kuruldu.
Aristoteles (Nikomakhos etiğinde, Eudemian etiğinde), Homer, Platon ve Sokrates gibi birçok filozof Erdem’i (Αrete) mutlulukta önemli bir faktör olarak kabul etmiştir. Sinizm yani kynik kelimesi, kyon kökünden türemiştir ve köpek anlamına gelir.
Yani felsefe temelde insanları hayvan düzeyine indirmekten geçiyordu. Bununla birlikte, Siniklerin hayvanları insanlardan daha üstün gördüklerini söyleyebiliriz. Onların kendi kendilerine yeterlilikleri ve basit mutluluk kapasiteleri ile tanrılara daha yakın olduklarını düşünüyorlardı. Siniklere göre hayvanlar azla yetindiler. İnsanoğlu, sahip oldukları ne kadar mal olursa olsun, hiçbir zaman tatmin olmaz, her zaman ihtiyaç duymadıkları şeylere sahip olmak için çabalar dururlar. Böylece korku ve endişe dolu bir hayat yaşar, zamanlarını değeri olmayan şeyleri elde etmek için harcarlar.
Sinikler için erdem gerçek hedef olarak kabul edilir. Ona ulaşmak için erdem ve mutluluk kazanmanıza yardımcı olmayan her şeyi hayatınızdan çıkarmanız gerekir. Sinizm, bir felsefe olduğu kadar bir felsefe karşıtıdır. Öyle ki içinde aşırı entelektüelliğe karşı alaycılıkta vardır. Platon ve Aristoteles gibi figürlerin soyut felsefesinin aksine, sinik felsefe yaşanmış bir felsefeydi. Sinikler, iyi yaşamanın bir yolu olarak felsefi teoriler geliştirdiler.
Sinizm ve Stoacılık
Gerçek anlamıyla sinizm, Diogenes’in ölümünden sonra ortadan kalkmadı, felsefesi Stoacılık okulu boyunca yaşadı. Stoacılığın arkasındaki temel fikir, kendi kendini kontrol eden bir yaşamdır.
Temel amaç mutluluktur. Mutluluğa ulaşmak için tek yol ise doğaya uygun yaşamaktır.
Kendi kendini kontrol etme yoluyla insanlar, öfke ve hatta umut gibi yıkıcı duygularını evcilleştirebilirler. Stoacılık felsefesinin kurucusu Kıbrıslı Zenon şöyle der;
‘’İki kulağımızın ve sadece bir ağzımızın olmasının nedeni, daha çok dinleyip daha az konuşabilmemizdir’’.
Arete’ye yani erdeme ulaşmak için doğaya göre yaşamak gerekir. Stoacılar ile sinikler arasında bazı önemli farklılıklar bulunur. Stoacılar sosyal ilişkilerin kasıtlı olarak reddedilmesine katılmazlar. Doğayla ilgili olarak gereksiz olan her şeyi reddederek materyalizme karşı olan siniklerden daha kolay bir yaşam sürmeye eğilimlidirler.
Modern toplumda sinizm
Sinizm felsefesi birçok filozofun ilgisini çekmiştir. Çağdaş filozof Michel Foucault, antik sinikler hakkında yazmıştır. Ludwig Wittgenstein’de siniklere atıfta bulunan filozoflar arasındadır. Nietzsche’de sinizmden büyük ölçüde etkilenen bir başka filozoftur.
Bununla birlikte, modern toplumda başka hiçbir filozofun Sinoplu Diogenes’in yaptığı anlamda sinizmi uygulamadığını kesin olarak söyleyebiliriz. Diogenes’in herkesin önünde mastürbasyon yapmak gibi bazı davranışları günümüzde birçok toplumda tutuklanma sebebidir.
Günümüz dünyasında “sinik” kelimesi, bastırılmış olumsuz bir kişiyi tanımlamak için kullanılır. Bu kelimenin orijinal anlamını tamamen kaybettiğini kanıtlar.
Sinikler gibi nasıl yaşanır?
Antik ve modern sinizmin avantajları ve dezavantajları vardır. Anti-materyalist olmak ve doğaya daha yakın yaşamaya çalışmak, toplumun konformizm olmadan da ayakta kalabileceğinin canlı kanıtı olabilir. Ancak gerçek erdem ve mutluluğu bulmak için dünyadaki herkesi kişisel zevkleri göz ardı etmeye ikna etmek neredeyse imkansızdır.
Ne dersiniz? Sinizmin uygulanabilir bir yaşam felsefesi oluşturduğu söylenebilir mi? Bir fıçının içinde yaşayarak hayatınızın geri kalanını geçirebilir misiniz?
Tamam hepimiz Diogenes gibi olamayız, bir fıçının içinde yaşamak kulağa korkunç geliyor olabilir. Sinikler tarafından ortaya konan değerleri tam olarak takip etmemize gerek yok ki sosyal bir geleneği takip etmek sinik düşünceye aykırı zaten. Bunun yerine, sadeleşebilir ve kendimizi kısıtlayıcı sosyal geleneklerden kurtarabiliriz. Tatmin edici bulduğumuz ve bize anlam katan bir yaşam geliştirebiliriz. Yürüyüşe çıkmak, güneşin sıcaklığını hissetmek, sıcak bir günde bir bardak soğuk su içmek gibi basit zevklerde rahatlık ve mutluluk bulabiliriz değil mi?
Hayatımızı ne kadar basitleştirebileceğimizi, gereksiz maddi eşyalar olmadan ihtiyaçlarımızı ne kadar karşılayabileceğimizi hepimiz görebiliriz. Belki de sinik bakış açısı hakkında biraz daha fazla şey öğrenerek, ilginizi çekmeyen her şeyi bırakarak daha üretken olabiliriz!
