İnsanın boyu yaşlandıkça neden kısalır ? Uzamak akla yatıyor ama kısalmak kulağa biraz garip geliyor değil mi? Aslında hiç de garip değil. Gelişim sürecinde nasıl kemik büyüyüp gelişebiliyorsa, gelişim süreci durduğunda ve vücutta yeterli mineral depoları bulunmadığı durumda ise mevcut gelişim negatif yönde seyreder. Tıpkı kaslar gibi canlı bir doku olan kemikte de, nasıl uzun süreler hareketsiz kalındığında kas kaybedebiliyorsak, yeterli mineral alamadığımızda da kemik dokusu kaybedebiliriz. Şimdi gelelim İnsanın boyu yaşlandıkça neden kısalır sorusunun ayrıntılı yanıtlarına.
KEMİK ERİMESİ NEDİR? (OSTEOPOROZ)
Osteoporoz, halk arasında “kemik erimesi” olarak bilinir. Kemiğin mineral yapısının bozularak sertliğinin azalması, daha zayıf ve kırılgan hale gelmesidir. Kemiğe sertliği veren kalsiyum mineralinin kemikten çözülmesi ve yoğunluğun azalması sonucu ortaya çıkar. Yapılan akademik çalışmalar 50 yaş üstü kadın ve erkek bireylerin hayatlarının bir döneminde kemik kırığı görebileceğini vurgulamaktadır.
İnsanda kemik oluşumu büyüme çağında artar, 30’lu yaşlarında zirveye ulaşır ve takip eden yıllarda ise yavaş yavaş azalmaya başlar. 30 lu yaşların sonrasında her yıl, toplam kemik kütlesinin %1 oranında doku kaybı yaşanmaktadır. Bu rakam ortalama 8kg kemik ağırlığı olan biri için 80gr kemik dokusu kaybı yaşayacağı anlamına gelir. Elbette yaşa, cinsiyete, beslenme şekline göre bu rakamlar değişecektir. Burada sadece konunun anlaşılabilmesi adına, afaki örnekler sunuyoruz.
NE YAPMALI? : SPORUN ÖNEMİ
Kemik, kaslar gibi canlı bir doku. Kemik ve kas sistemi ne kadar güçlü olursa sağlıklı yaşam o ölçüde uzun olur. Sağlıklı kemik yapımı için en önemli iki anahtar sözcük; doğru beslenme ve spor. Çocukları olabildiğince küçük yaşlarda spora alıştırın ve yeterli doğal kalsiyum almasını sağlayın. Kemik kütlesinin yaklaşık yarısı ergenlik döneminde yapılır. 30’lu yaşlarda doruk noktaya ulaşır. Ergenlik döneminde zirve kemik kütlesinin % 10 artırılması, osteoporoz gelişimini 10 yıl geriye atar. Bu yaşlarda yoğun spor çok önemli. İleri yaşlarda yeterli kalsiyum ve D vitamini alımı çok önemli. Sigara ve alkolden uzak durun. Hepsinden önemlisi, her gün en az 15 dakika güneşlenin.
KALSİYUM İSKELET SİSTEMİ İÇİN ÇOK ÖNEMLİ
Kemik yapısının güçlenmesinde rol alan iki anahtar besin maddesi var: Kalsiyum ve D vitamini. Besinlerdeki kalsiyum miktarı tablosunda en yüksek kalsiyum içeren gıdalar olarak süt, yoğurt ve peynir listenin başında. Kemikleri korumak için her gün 1 bardak süt, 1 kâse yoğurt, en az iki kibrit kutusu kadar peynir almak şart. Bu yaklaşık 1000 mg kalsiyum alımı anlamında. Geri kalan bölümü diğer yiyeceklerden alınabilir. Bir ara Canan Hoca’nın eleştirip sonra vazgeçtiği incir, meyveler içinde en yüksek kalsiyum depolarından biri. Küçük balıklar, özellikle sardalya kalsiyum deposu. Yeşil yapraklılar içinde kalsiyumun en zengin olduğu yiyecek
EN ÇOK KALSİYUM İÇEREN BESİNLER
Besin – Ölçü – Kalsiyum miktarı
– 1 bardak süt – 200 ml – (240 mg)
– 1 kâse yoğurt – 150 ml – (207 mg)
– Beyaz peynir – 60 gr – (270 mg)
– Sert peynir (kaşar, çökelek) – 30 gr -(270 mg)
– Sardalya balığı – 60 gr – (240 mg)
– Beyaz fasulye (kuru) – 80 gr – (132 mg)
– İncir (kurutulmuş) – 100 gr – (158 mg)
– Tere otu – 120 gr – (188 mg)
– Badem – 30 gr – (75 mg)
Yiyeceklerden yeteri kadar kalsiyum alınamıyorsa mutlaka günlük kalsiyum alımını dışarıdan kalsiyum tabletleriyle desteklemek gerekir. Ancak gerek yiyeceklerden, gerekse kalsiyum tabletlerinin alımı vücudun ihtiyacı kadar olmalı. Fazlası zarar verebilir. Kemikleri korumanın en önemli faktörlerinden biri, yeteri D vitamini alımı. D vitamini en çok balık ve yumurta sarısında bulunur.
D vitamini eksikliği ülkemiz için önemli bir sorun ve ayrı bir günde işleyeceğiz. Bunlarla birlikte yeterli protein alımı, kemik sağlığı için çok önemli. Magnezyum, çinko, K vitamini gibi mikrobesinlerin de alımı önemli. Osteoporozun oluşumunu yavaşlatan ya da durduran ilaçlar mevcut. Özellikle son yıllarda osteoporozu geri döndürebilen parathormon türevi ilaçlar, kemik erimesi tedavisinde oldukça etkili ve yeni çığır açtı.
